Kızamık; ateş, deri döküntüsü, öksürük ve kırmızı gözlere neden olan bulaşıcı bir hastalıktır. Çok kolay ve hızlı yayılabilir, bazı kişilerde ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Zatürre ya da işitme kaybına neden olabilen5r. Kızamığı önlemenin ve hastalıktan korunmanın yolu ise aşılamadır.
Kızamık Nedir?
Kızamık; morbillivirus adı verilen bir virüsün neden olduğu, vücutta ateşe ve belirgin bir kızarıklıkla kendini gösteren viral bir enfeksiyondur. Bulaşıcılığı yüksek hastalıklarından biri olarak bilinir. Enfekte kişilerin hapşırması, öksürmesi ya da konuşması virüsün yayılmasına neden olur. Kızamık geçiren kişilerle yakın temas ya da enfekte salgılara temas yoluyla yayılır. Kişilerle direkt temasın yanı sıra kontamine yüzeylere dokunma yoluyla bulaşabilir. Sadece enfekte biriyle aynı ortamda bulunmak dahi hastalığın bulaşmasına neden olabilir.
Virüs, yüzeylerde ya da havada 2 saate kadar aktif kalabilir. Enfekte bir kişi, döküntü başlangıcından 4 gün öncesine ve döküntü başladıktan 4 gün sonrasına kadar hastalığı bulaştırabilir. Kızamık salgınları ise özellikle genç ve yetersiz beslenen çocuklarda şiddetli semptomlara ve ölüme neden olabilir.
Kızamık Hangi Komplikasyonlara Neden Olur?
Komplikasyonlar açısından en çok risk altında olanlar aşağıdaki gibidir:
- Zayıflamış bir bağışıklık sistemi olan kişiler
- 5 yaş altı çocuklar
- 30 yaş üstü yetişkinler
- Hamile kadınlar
Kızamık, genellikle 7-10 gün içinde geçer. Vücut, virüse karşı bağışıklık kazandığı için çoğu kişi hastalığa tekrar yakalanmaz. Ancak bazı kişilerde yaşamı ciddi anlamda tehdit eden komplikasyonlara neden olabilir. Bu hastalığa bağlı görülen ölümler, genellikle kızamıkla birlikte gelişen komplikasyonlarla ilişkilidir. 5 yaşından küçük çocuklarda ya da 30 yaşından büyük yetişkinlerde daha yaygın olarak ciddi komplikasyonlar görülür. En ciddi komplikasyonlar arasında şunlar bulunur:
- Zatürre gibi şiddetli seyreden solunum yolu hastalıkları
- Bir tür enfeksiyon olan ensefalit
- Şiddetli ishal
- Dehidrasyon
Şiddetli kızamık özellikle yetersiz A vitamini ile beslenen küçük çocuklarda ve bağışıklık sistemleri HIV/AIDS ya da diğer hastalıklardan dolayı zayıflamış yetişkinlerde daha yaygın olarak görülür.Hastalığın ciddi komplikasyonlara neden olduğu durumlardan biri de hamileliktir. Hamilelik sırasında kızamık aşağıdakilere yol açabilir:
- Hamilelik kaybı
- Gebeliğin 37. haftasından önce erken doğum
- Bebekte düşük doğum ağırlığı
Kızamık Belirtileri Nelerdir?
Kızamığın ilk belirtileri genellikle virüse maruz kalındıktan 10-12 gün içinde ortaya çıkar ve vücuda yayılır. Bu süreden önce herhangi bir belirti görülmez.İlk olarak öksürük, burun akıntısı, ağız içinde beyaz lekeler ve kırmızı gözlerle karakterize olan konjonktivit ortaya çıkar. Hafif ya da orta derece ateş görülebilir. İlk belirtilerden biri olan ateş, 4-7 gün boyunca sürebilir ve 40° C-41°C’ye kadar çıkabilir.
7 ila 18 gün arasında, virüse maruz kalındıktan genellikle 14 gün sonra yüzde ve boyun bölgesinde deri döküntüleri görülebilir. Bu döküntüler ortalama 3 gün içinde vücudun farklı bölgelerine de yayılmaya başlar. Göğse, sırta, uyluklara, ellere, bacaklara ve ayaklara ulaşır. Döküntü, ortalama 7 gün geçtikten sonra yüzden başlayarak yavaş yavaş kaybolur. Semptomlar ortadan kalkmaya başlasa da döküntünün olduğu bölgelerde soyulma ya da cilt renginde koyulaşma görülebilir. Bunlar da ortalama 10 gün içinde kaybolur.
Kızamığa eşlik eden enfeksiyon durumunda ya da farklı bir komplikasyonda ise aşağıdaki belirtiler ortaya çıkabilir:
- Kafa karışıklığı ya da hafıza kaybı (amnezi)
- Nöbet ya da felç
- Nefes darlığı
- Nefes alırken daha da kötüleşen keskin bir göğüs ağrısı
- Kan tükürme
Yukarıdaki belirtilerden herhangi biri gözlendiğinde vakit kaybetmeden sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır. Özellikle çocuklarda deriye bastırıldığında ten renginin beyazlamaması, ateş ve deri döküntüsüne eşlik eden küçük parlak kırmızı ya da mor noktalar veya açıklanamayan morluklar, meningokok enfeksiyonu belirtisi olabilir.
Kızamık Nasıl Tedavi Edilir?
Kızamık virüsü için antiviral bir tedavi yöntemi yoktur. Tıbbi bakımın amacı semptomları hafifletmek ve bakteriyel enfeksiyonların gelişmesini önlemektir. Ciddi bir komplikasyon olmaması durumunda dehidrasyonun önlenmesi için bol sıvı alımı ve dinlenme yeterlidir. Çeşitli solüsyonlar ile dehidrasyonun neden olduğu semptomların azalması sağlanabilir. Bu çözeltiler, ishal ya da kusma yoluyla kaybedilen sıvıların ve vücut için gerekli diğer temel bileşenlerin yerini alır.İyi beslenen çocuklarda dahi A vitamini seviyesi hastalık nedeniyle düşebilir. Bu nedenle kızamık teşhisi konan çocuklara A vitamini takviyesi yapılabilir. Bu takviyeler, genellikle 24 saat ara ile ve 2 doz şeklinde uygulanır. A vitamini takviyesi kızamığın sebep olabileceği körlük ve gözde kalıcı hasar gibi komplikasyonların oluşmasını engelleyebilir. Evde bakım sırasında hastaların irritasyonunu azaltmak amacıyla farklı önlemler de alınabilir. Örneğin parlak ışık gözleri rahatsız ediyorsa perdeleri kapatmak ya da ışığı azaltmak yardımcı olabilir.
Kızamık viral bir enfeksiyondur ve antibiyotikler hastalığın atlatılmasına yardımcı olmaz. Antibiyotikler yalnızca hastalığa ek oluşan kulak ve göz enfeksiyonlarının ya da solunum yolu hastalıklarının tedavisinde kullanılabilir. Parasetamol veya ibuprofen ilaçlar ise ateşin ve ağrıların azaltılmasına yardımcı olabilir. Ancak 16 yaşından küçük çocukların aspirin almaması gerekir.
Düzenleme Tarihi: 10/12/2024
ÇOCUK SAĞLIĞI VE HASTALIKLARI ALANINDAKİ DOKTORLARIMIZ
